Hemen hemen her ürünün ana gider kalemlerinden olan akaryakıt zamları durmuyor. Piyasalarda bu gece yarısı motorine 1.38 TL’lik bir zam daha beklenirken üretici, satıcı ve tüketiciler, “Nefes alamaz hale geliyoruz” diyerek vergi fedakârlığı talep etti.
Bu gece gelmesi beklenen zamla birlikte motorinin litresi İstanbul’da 41.62 TL, Ankara’da 42.36, İzmir’de 42.58 TL’ye yükselecek. Cumhurbaşkanlığı seçiminin olduğu 28 Mayıs 2023 günü seçim günü bu fiyatlar ortalama 19.40 TL idi. Aradan geçen sekiz ayda yaklaşık yüzde 115 zam geldi. 2024’ün zamlı asgari ücretinin açıklandığı gün ise bu fiyatlar 35.54 TL seviyesindeydi. O günden bu güne yüzde 17.5 zamlandı. Açıklandığı gün İstanbul’da 457 litre motorin alınabilen asgari ücretle, bu geceden itibaren 408 litre alınabilecek. Zamlı asgari ücret henüz çalışanların cebine girmemişken motorin alım gücü 49 litre erimiş oldu.
Öte yandan akaryakıttaki bu artış hal ve pazar fiyatlarına da anında yansıdı. Akaryakıta gelen zammın direkt olarak haldeki fiyatlara yansıdığını söyleyen Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, “Bu sebeple de fiyatlar her gün yükseliyor, alım gücü aynı hızla düşüyor. Yılbaşından bu yana inanılmaz bir durgunluk var. Emlak ve otomobilde işler duruyordu ama temel tüketim gıdalarda böyle bir durgunluk beklenmiyordu. Gerçekten insanlar gıda alımını durdurdu” dedi.
‘YURTTAŞ OTOBÜS BULAMAYACAK’
Ürünün maliyeti ve kâr hariç tutulsa bile nakliye ve işçiliğin tek başına fiyatları yukarı taşıyabildiğini söyleyen Tavşan, “Şu an bildiğiniz düz bir taş alın. Bunu Antalya’da paketleyip araçlara yükleyip İstanbul’a gönderme maliyeti 10 lirayı buldu. Buna ürün maliyeti ve kârları da ekleyince her şey uçmuş oluyor” dedi.
Motorin fiyatlarının en fazla etkilediği sektörlerden birisi de ulaştırma sektörü oldu. Okullarda yarı yıl tatili olmasına rağmen hareketliliğin çok düşük kaldığını söyleyen Tüm Otobüsçüler Federasyonu Başkanı Mustafa Yıldırım, “Eskiden üniversiteliler haftada bir aile evine giderdi. Şimdi ayda bir gidemiyorlar. Ortalama bir firmamızın aylık zararı 5 milyon TL. Durum böyle olunca kimse yeni hat açmıyor, olan hatları kapatıyor. Böyle giderse insanlar parasını verse bile gidebilecekleri bir otobüs bulamayacaklar” diye konuştu.
Tüketicinin nefes alamaz duruma geldiğini söyleyen Tüketici Birliği Federasyonu Başkanı Mehmet Bülent Deniz ise şunları söyledi: “Bakan, ‘Elektrik ve doğalgaza zam yok. Ama akaryakıtta döviz kuruna göre iniş çıkış olabilir’ dedi. Bu da akaryakıt daha da artacak demek. Bu artış sürdükçe başta gıda olmak üzere tüketicinin zorunlu tüketimlerine ciddi maliyetler yüklenecek. Kontağı çevirirken 10 defa düşünüyoruz, hayat kalitesi kalmadı. İnsanların ulaşım hakkı ellerinden alınıyor. Devletin burada bir vergi fedakarlığı yapması şart.”
